Het komt veel voor dat ik samenwoners spreek die ervan overtuigd zijn dat zij alles ‘wel goed hebben geregeld’. Echter, het juridische risico bij samenwoners om met lege handen te staan is groot. Wanneer ik namelijk doorvraag hebben zij 20+ jaar geleden bij de notaris een samenlevingsovereenkomst gesloten, ten tijde van de aankoop van de gezamenlijke woning. Een mooi moment; je zet samen een belangrijke stap en je gaat ervan uit dat jullie voor altijd samen zullen zijn.
En als het toch anders loopt, is alles toch goed geregeld…? Dit gebeurt namelijk zo’n derde tot de helft van alle samenwoonrelaties en dat is meer dan bij gehuwden of geregistreerd partners.
Wat is er dan ‘goed geregeld’?
Vaak staat in de samenlevingsovereenkomst hoe jullie de huishoudelijke kosten dragen. Indien aanwezig, is de eigendomsverhouding van de woning en de wijze van toekenning van vermogens op- of afbouw beschreven. Het is daarnaast gebruikelijk elkaar als partner aan te wijzen voor het pensioen, zodat bij overlijden er een recht kan ontstaan op partnerpensioen.
Verder natuurlijk ook hoe de je de overeenkomst ontbindt en welke gevolgen dat heeft. Standaard is dat gemeenschappelijke goederen worden gedeeld en aanbrengsten aan diegene toebehoren die het ook heeft aangebracht.
Klinkt logisch, toch?
Maar is dat nog wel zo duidelijk na 20+ jaar? Het idee dat in toenemende mate bij partners ontstaat wanneer tijd verstrijkt, is dat men denkt dat er rechten ontstaan ten aanzien van de bezittingen van de ander. Het gevoel dat alles van ‘ons samen’ is manifesteert zich steeds sterker en zo vreemd is dat niet. Je bent al lang samen, hebt wellicht kinderen gekregen, een leven opgebouwd…
Geen juridisch vangnet
Toch is er een wezenlijk verschil met een huwelijk of geregistreerd partnerschap: de wet. Met het sluiten van een huwelijk of aangaan van een geregistreerd partnerschap verklaar je de rechten en plichten van toepassing, zoals die in de wet beschreven staan. Dit huwelijksvermogensrecht is bedoeld om bescherming te bieden aan de partij in de (financieel) mindere positie, denk aan mensen met kinderen. Bij samenwoners geldt deze wet niet.
Het juridische risico bij samenwoners
Wanneer bij het eindigen van de samenleving blijkt dat er ‘nergens’ recht op is, kan dat enorme gevolgen hebben. Als er nog minderjarige kinderen zijn, zijn ouders verplicht de kosten voor de kinderen te dragen, hierin is geen verschil. Maar zou er ook behoefte zijn aan partneralimentatie, dan is daar wettelijk geen recht op.
Als we ervan uitgaan dat de woning gezamenlijk is aangekocht en juridisch goed is vastgelegd, dan is de toedeling van vermogens op- of afbouw redelijk duidelijk. Maar als de woning van één van beide is, heeft de ander in principe niets. Ook andere bezittingen of schulden zijn niet van allebei, tenzij deze uitdrukkelijk gezamenlijk zijn aangegaan, inclusief complete ondernemingen.
Tijd voor juridische vernieuwing?
De huidige wetgeving beschermt het grote aantal samenwoners niet voldoende. Om die reden zijn er ideeën om wetgeving te realiseren die samenwoners beter beschermen. De vraag is of de groep bewuste ongehuwden dit wenselijk vindt. Voor die partners die graag samen willen zijn, maar in principe niets of juist wel iets met elkaar willen delen, is er altijd nog de mogelijkheid tot het vastleggen van afspraken. Dit gaat wel verder dan de standaardsamenlevingsovereenkomst.
Lees hier het item dat onlangs in het nieuws is geweest, met Anne-Greet die het overkwam.
Zit je in een soortgelijke situatie of heb je vragen over jouw situatie, neem dan contact met ons op!